آزمون نظام مهندسی مکانیک
- حداکثر هر 6 متر
در طراحی مهار لرزه‌ای برای لوله‌های قائم با قطر بیش از 65 میلی‌متر، فاصله بین مهارها در ارتفاع باید حداکثر هر 6 متر در نظر گرفته شود.
دلایل این الزام عبارتند از:
- پیشگیری از نوسانات شدید لوله در هنگام زلزله
- توزیع یکنواخت نیروهای لرزه‌ای در طول لوله
- کاهش تنش‌های خمشی در نقاط اتصال
- افزایش پایداری سیستم لوله‌کشی
این فاصله بر اساس استانداردهای مهندسی لرزه‌ای و مطالعات تجربی تعیین شده است.
- انعطاف‌پذیری اتصالات در برابر جابجایی‌های جانبی
در طراحی مهار لرزه‌ای برای سیستم‌های لوله‌کشی، انعطاف‌پذیری اتصالات در برابر جابجایی‌های جانبی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا:
- زمین‌لرزه باعث ایجاد حرکات و جابجایی‌های جانبی در سازه می‌شود
- اتصالات انعطاف‌پذیر می‌توانند این جابجایی‌ها را جذب کنند
- از ایجاد تنش‌های اضافی در لوله‌ها جلوگیری می‌کنند
- از شکست و ترکیدگی لوله‌ها پیشگیری می‌نمایند
- امکان تغییر شکل بدون آسیب را فراهم می‌آورند
این ویژگی باعث می‌شود سیستم لوله
- ۴.۵ متر
طبق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق)، برای لوله‌های افقی با قطر بیش از ۶۰ میلی‌متر، حداکثر فاصله مجاز بین مهارها ۴.۵ متر در نظر گرفته می‌شود.
این الزام به دلایل زیر مهم است:
- جلوگیری از آسیب‌های ناشی از حرکت لرزه‌ای لوله‌ها
- کاهش خطر شکستگی یا نشت لوله در هنگام زلزله
- تأمین ایمنی سازه و ساکنین
رعایت این فاصله در طراحی و اجرای تأسیسات مکانیکی ساختمان ضروری است.
- جنس و قطر لوله
در طراحی مهار لرزه‌ای برای سیستم‌های لوله‌کشی، جنس و قطر لوله به دلایل زیر بیشترین تأثیر را بر انتخاب نوع مهاربند دارد:
- جنس لوله مشخص‌کننده‌ی خواص مکانیکی مانند استحکام، انعطاف‌پذیری و وزن لوله است
- قطر لوله直接影响 نیروهای لرزه‌ای وارد شده و جرم سیستم را تعیین می‌کند
- مهاربند باید با این مشخصات سازگار باشد تا بتواند در برابر نیروهای لرزه‌ای مقاومت کند
- انتخاب نادرست مهاربند ممکن است منجر به شکست اتصالات یا پارگی لوله شود
این دو عامل اساس محاسبات بارگذاری و طراحی
- استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در نقاط بحرانی
در طراحی مهار لرزه‌ای سیستم‌های لوله‌کشی، استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در نقاط بحرانی اهمیت حیاتی دارد زیرا:
- لرزه‌های زمین باعث ایجاد حرکات و جابجایی‌های شدید در ساختمان می‌شوند
- سیستم‌های لوله‌کشی معمولاً صلب و شکننده هستند
- اتصالات انعطاف‌پذیر این توانایی را دارند که انرژی ناشی از لرزه را جذب کنند
- از تمرکز تنش در نقاط بحرانی مانند اتصالات، تغییر جهت‌ها و نقاط اتصال به تجهیزات جلوگیری می‌کنند
- مانند یک مفصل عمل کرده و اجازه حرکت نسبی را می‌دهند
- از ترک خوردن
- فاصله بین نقاط مهار
در طراحی مهار لرزه‌ای لوله‌های تاسیسات مکانیکی، فاصله بین نقاط مهار نقش تعیین‌کننده‌ای دارد زیرا:
- فاصله مهارها مستقیماً بر میزان تغییر شکل و تنش‌های وارده به لوله تأثیر می‌گذارد
- فاصله‌های بیشتر باعث افزایش نوسانات و خطر شکست لوله در هنگام زلزله می‌شود
- فاصله‌های کوتاه‌تر، حرکت لوله را بهتر محدود کرده و از آسیب جلوگیری می‌کنند
- این فاصله بر اساس جنس لوله، قطر، نوع سیال و شدت زلزله طراحی منطقه محاسبه می‌شود
بنابراین با کنترل فاصله بین نقاط مهار، می‌توان رفتار لوله را در برابر
- استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در نقاط اتصال به سازه
کانال‌های تهویه مطبوع در برابر زلزله بسیار آسیب‌پذیر هستند زیرا معمولاً از مصالح سبک و شکننده ساخته می‌شوند. هنگام وقوع زلزله، سازه اصلی ساختمان نوسانات و تغییر شکل‌هایی دارد که می‌تواند به کانال‌ها منتقل شود.
استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در نقاط اتصال کانال به سازه (مانند دیوارها، سقف‌ها یا دستگاه‌های تهویه) این امکان را فراهم می‌کند که انرژی لرزه‌ای جذب شده و حرکت سازه به کانال منتقل نشود. این اتصالات مانند یک رابط ارتجاعی عمل کرده و از شکستن، کج شدن یا جدا شدن کانال جلوگیری می‌کنند.
- استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر برای جابجایی نسبی
در طراحی مهار لرزه‌ای سیستم‌های لوله‌کشی، استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر نقش حیاتی دارد زیرا:
- این اتصالات امکان جابجایی نسبی بین اجزای ساختمان را فراهم می‌کنند
- از تمرکز تنش و شکست لوله‌ها در اثر حرکات ناشی از زلزله جلوگیری می‌کنند
- انرژی لرزه‌ای را جذب و مستهلک می‌نمایند
- از نشت و ترکیدگی لوله‌ها که می‌تواند باعث خسارات ثانویه شود پیشگیری می‌کنند
این اتصالات به سیستم لوله‌کشی اجازه می‌دهند بدون آسیب دیدگی، تغییر شکل‌های ن
- ابعاد مقطع کانال و جنس دیواره
در طراحی مهاربندی لرزه‌ای برای کانال‌های تهویه مطبوع، دو عامل اصلی ابعاد مقطع کانال و جنس دیواره به طور همزمان تأثیرگذار هستند:
- ابعاد مقطع کانال: کانال‌های با مقطع بزرگتر معمولاً نیاز به مهاربندی با فاصله کمتر دارند زیرا سطح بیشتری در معرض نیروهای لرزه‌ای قرار می‌گیرد
- جنس دیواره: مقاومت مصالح تشکیل‌دهنده دیواره کانال (مانند ورق گالوانیزه، فایبرگلاس یا فلکسیبل داکت) در تعیین فاصله بهینه مهارها مؤثر است
این دو عامل در کنار هم تعیین می‌کنند که کانال چقدر در
- 6 متر
طبق مبحث سوم مقررات ملی ساختمان (حفاظت ساختمان‌ها در برابر حریق)، برای لوله‌های افقی با قطر بیش از ۶۵ میلی‌متر، حداکثر فاصله مجاز بین مهارهای لرزه‌ای ۶ متر در نظر گرفته شده است.
این الزام به دلایل زیر مهم است:
- جلوگیری از آسیب‌های ناشی از حرکت لوله‌ها در هنگام زلزله
- کاهش خطر شکستگی اتصالات و نشت سیالات
- حفظ یکپارچگی سیستم لوله‌کشی در شرایط اضطراری
رعایت این فاصله باعث افزایش ایمنی ساختمان و کاهش خسارات ناشی از زلزله می‌شود.
- جنس لوله و شتاب طراحی زلزله
در طراحی مهار لرزه‌ای برای لوله‌های افقی با قطر بیش از 65 میلی‌متر، فاصله بین مهارها بر اساس دو عامل اصلی تعیین می‌شود:
- جنس لوله: مواد مختلف (مانند فولاد، مس، پلی‌اتیلن) دارای خواص مکانیکی متفاوتی هستند که بر مقاومت لوله در برابر نیروهای لرزه‌ای تأثیر می‌گذارد
- شتاب طراحی زلزله: این پارامتر نشان‌دهنده شدت زلزله‌ای است که سازه باید در برابر آن مقاوم باشد. در مناطق با خطر لرزه‌خیزی بالاتر، شتاب طراحی بیشتر بوده و نیاز به مهارهای نزدیک‌تر به هم وجود دارد
این دو عامل در کنار هم، حداکثر
- 6 متر
بر اساس استانداردهای طراحی لرزه‌ای، برای لوله‌های افقی با قطر بیش از ۶۵ میلی‌متر در مناطق با خطر لرزه‌خیزی زیاد:
- حداکثر فاصله مجاز بین مهارها ۶ متر در نظر گرفته می‌شود.
- این فاصله برای جلوگیری از حرکت جانبی لوله‌ها در هنگام زلزله و کاهش خطر شکست یا ترکیدگی لوله تعیین شده است.
- در مناطق با خطر لرزه‌خیزی زیاد، نیروهای جانبی ناشی از زلزله شدیدتر هستند، بنابراین مهاربندی با فاصله کمتر ضروری است.
رعایت این فاصله در طراحی و اجرا به حفظ ایمنی سازه و سیستم لوله‌کشی در برابر زمین‌لرزه کمک می
- قابلیت جابجایی جانبی کنترل شده
در طراحی مهار لرزه‌ای برای سیستم‌های لوله‌کشی، قابلیت جابجایی جانبی کنترل شده عامل کلیدی است زیرا:
- اجازه می‌دهد لوله‌ها در اثر نیروهای زلزله جابجا شوند بدون اینکه آسیب ببینند
- از تمرکز تنش در نقاط اتصال جلوگیری می‌کند
- انرژی زلزله را به صورت کنترل شده جذب و توزیع می‌نماید
- از شکست ناگهانی اتصالات که منجر به نشت یا قطع جریان می‌شود جلوگیری می‌کند
این ویژگی با استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر، مهاربندهای ویژه و طراحی مناسب محقق می‌شود.
- استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در انتهای کانال و مهاربندی جانبی
استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در انتهای کانال و مهاربندی جانبی، یک روش مؤثر در طراحی مهار لرزه‌ای برای کانال‌های هوای بزرگ است. دلیل این امر به شرح زیر است:
- اتصالات انعطاف‌پذیر: این اتصالات به کانال اجازه می‌دهند تا در برابر حرکات ناشی از زلزله یا ارتعاشات، انعطاف داشته باشد و از تمرکز تنش و تغییر شکل‌های دائمی جلوگیری کند.
- مهاربندی جانبی: این بخش از سیستم، کانال را در برابر حرکات جانبی تثبیت می‌کند و از جابجایی بیش از حد یا آسیب‌های ساختاری ناشی از ارتعاشات جلوگیری می‌نماید.
- 6 متر
بر اساس مبحث شانزدهم مقررات ملی ساختمان ایران (طرح و اجرای تأسیسات مکانیکی ساختمان)، برای لوله‌های افقی با قطر اسمی بیش از ۶۵ میلی‌متر، حداکثر فاصله‌ی مجاز بین مهارهای لرزه‌ای ۶ متر در نظر گرفته شده است.
این الزام به دلایل زیر مهم است:
- جلوگیری از آسیب‌های ناشی از حرکت لوله‌ها در هنگام زلزله
- کاهش تنش‌های وارد بر اتصالات و نقاط اتصال
- حفظ یکپارچگی سیستم لوله‌کشی در برابر نیروهای جانبی
رعایت این فاصله‌بندی استاندارد، ایمنی سازه و عملکرد صحیح تأسیسات
- فاصله بین نقاط مهار
در طراحی مهار لرزه‌ای لوله‌های تاسیسات مکانیکی، فاصله بین نقاط مهار نقش تعیین‌کننده دارد زیرا:
- فاصله مهارها مستقیماً بر میزان تغییر شکل و تنش‌های ایجاد شده در لوله تأثیر می‌گذارد
- فاصله زیاد بین مهارها باعث افزایش نوسانات و احتمال شکست لوله در هنگام زلزله می‌شود
- فاصله مناسب مهارها از انتقال نیروهای زلزله به اتصالات و تجهیزات جلوگیری می‌کند
- مقررات و استانداردهای لرزه‌ای حداکثر فاصله مجاز بین مهارها را تعیین می‌کنند
بنابراین محاسبه و رعایت فاصله بهینه بین نقاط مهار، اساس طراحی ایمن سیستم
- جنس و قطر لوله
در طراحی مهار لرزه‌ای برای سیستم‌های لوله‌کشی، جنس و قطر لوله به عنوان مهم‌ترین عامل در انتخاب نوع مهاربند شناخته می‌شود زیرا:
- جنس لوله مشخص‌کننده‌ی خواص مکانیکی مانند استحکام، انعطاف‌پذیری و رفتار لوله تحت بارهای لرزه‌ای است
- قطر لوله بر جرم، اینرسی و نیروهای دینامیکی وارد بر سیستم تأثیر مستقیم دارد
این دو عامل در کنار هم، الزامات مهاربندی از جمله نوع، فاصله و ظرفیت مهاربندها را تعیین می‌کنند تا در برابر جابجایی‌ها و ارتعاشات ناشی از زلزله مقاومت کافی ایجاد شود.
- قطر و جنس لوله
در طراحی مهار لرزه‌ای برای سیستم‌های لوله‌کشی، قطر و جنس لوله به دلایل زیر بیشترین تأثیر را بر انتخاب نوع مهاربند دارند:
- قطر لوله: لوله‌های با قطر بزرگتر جرم بیشتری دارند و نیروهای لرزه‌ای بزرگتری به آنها وارد می‌شود، بنابراین نیاز به مهاربندهای قوی‌تر و با ظرفیت تحمل بار بالاتر دارند
- جنس لوله: هر جنس (مانند فولاد، مس، PVC) خواص مکانیکی متفاوتی دارد - برخی انعطاف‌پذیرتر و برخی سخت‌تر هستند که بر نوع و طراحی مهاربند تأثیر مستقیم می‌گذارد
این دو عامل در کنار هم مشخص می‌کنند که سیستم لوله
- استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در نقاط تغییر جهت
در طراحی مهار لرزه‌ای سیستم‌های لوله‌کشی، استفاده از اتصالات انعطاف‌پذیر در نقاط تغییر جهت از اهمیت حیاتی برخوردار است زیرا:
- لرزه‌های ناشی از زلزله باعث ایجاد حرکات و ارتعاشات شدید در ساختمان می‌شوند
- نقاط تغییر جهت لوله‌کشی (مانند زانوها، چرخش‌ها و اتصالات) بیشترین تمرکز تنش را تجربه می‌کنند
- اتصالات صلب و غیرمنعطف در این نقاط مستعد ترک خوردن، شکستن یا جدا شدن هستند
اتصالات انعطاف‌پذیر با قابلیت جذب انرژی و تحمل جابجایی، امکان حرکت نسبی بین بخش‌های مختلف لوله‌ک
- مقاومت در برابر نیروهای افقی و قائم ناشی از زلزله
در طراحی مهار لرزه‌ای سیستم‌های لوله‌کشی، مقاومت در برابر نیروهای افقی و قائم ناشی از زلزله از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است زیرا:
- نیروهای افقی باعث حرکت جانبی لوله‌ها و اتصالات می‌شوند که می‌تواند منجر به شکست اتصالات، ترکیدگی لوله و نشت مواد خطرناک شود
- نیروهای قائم باعث حرکت عمودی و کمانش لوله‌ها می‌گردند که می‌تواند سیستم تعلیق و مهار لوله‌ها را تخریب کند
این مقاومت از طریق استفاده از مهاربندهای مناسب، اتصالات انعطاف‌پذیر و طراحی صحیح سیستم تعلیق تأمین می‌شود