راهنمای موزه فنی و حرفه ای
- استفاده از سیستم تهویه مطبوع با کنترل رطوبت
استفاده از سیستم تهویه مطبوع با کنترل رطوبت بهترین روش برای نگهداری آثار چوبی در موزهها است زیرا:
- رطوبت نسبی را در محدوده امن ۴۰-۶۰٪ ثابت نگه میدارد
- از ترک خوردن، تاب برداشتن و تغییر شکل چوب جلوگیری میکند
- رشد کپک و قارچ را کنترل میکند
- تغییرات ناگهانی دما و رطوبت را حذف میکند
- به صورت خودکار و پیوسته عمل میکند
این سیستم نسبت به روشهای سنتی مانند استفاده از مواد جاذب رطوبت یا تهویه دستی، کارآمدتر و قابل اطمینانتر است.
- بازگرداندن شیء به حالت اولیه و اصلی خود با حفظ اصالت تاریخی
هدف اصلی مرمت اشیاء باستانی در موزهها، حفظ اصالت تاریخی شیء است.
این به معنای بازگرداندن کامل شیء به حالت اولیه و نو نیست، بلکه:
- جلوگیری از تخریب بیشتر
- حفظ شواهد تاریخی موجود روی شیء
- قابل نمایش کردن شیء برای عموم
- استفاده از مواد و روشهای قابل بازگشت و غیرمخرب
مرمتگر باید بین بازسازی ظاهری و حفظ اصالت تاریخی تعادل برقرار کند، زیرا هرگونه تغییر غیراصولی میتواند ارزش تاریخی شیء را کاهش دهد.
- سیستم رطوبتزدای مستقل
سیستم رطوبتزدای مستقل برای موزههای مناطق مرطوب ایران مناسبتر است زیرا:
- میتواند به طور پیوسته رطوبت نسبی را در محدوده ایمن (معمولاً ۴۰-۶۰٪) نگه دارد
- قابلیت نصب و کنترل مستقل در هر سالن یا ویترین را دارد
- در برابر نوسانات شدید رطوبتی فصلی در مناطق مرطوب مانند شمال ایران مؤثر عمل میکند
- از تشکیل کپک، warping چوب و تجزیه الیاف پارچه جلوگیری میکند
- انرژی کمتری نسبت به سیستمهای مرکزی مصرف میکند
این سیستم به ویژه برای حفاظت از آثار چوبی و پارچهای که
- پتینهسازی
پتینهسازی یک تکنیک تخصصی در مرمت آثار فلزی تاریخی است که طی آن یک لایه محافظتی نازک و کنترلشده بر سطح فلز ایجاد میشود.
این فرآیند مزایای مهمی دارد:
- جلوگیری از خوردگی و اکسیداسیون فلز
- حفظ ظاهر تاریخی و کهنگی اصیل اثر
- کاهش سرعت فرسایش بیشتر
- ایجاد سدی در برابر رطوبت و آلودگیهای محیطی
پتینهسازی با روشهای شیمیایی خاصی انجام میشود که باعث تشکیل لایهای پایدار میگردد و در عین حفاظت، اصالت اثر را نیز حفظ میکند.
- استفاده از فیلترهای فرابنفش
استفاده از فیلترهای فرابنفش (UV) یکی از موثرترین روشها برای محافظت از آثار تاریخی در موزهها است زیرا:
- پرتوهای فرابنفش موجود در نور میتوانند باعث رنگپریدگی، زردشدن و تخریب شیمیایی مواد آلی مانند کاغذ، پارچه و رنگها شوند
- این فیلترها روی پنجرهها، ویترینها و منابع نوری نصب میشوند و تابش مضر UV را مسدود میکنند
- هزینه نسبتاً پایینی دارند و به راحتی قابل نصب هستند
- همراه با کنترل شدت نور و زمان نوردهی، حفاظت کاملی ایجاد میکنند
این روش به ویژه برای آثار حساس مانند نسخ خطی، نقاشی
- کنترل شدت نور با فیلترهای UV
کنترل شدت نور با فیلترهای UV یکی از روشهای مؤثر برای محافظت از آثار تاریخی در موزهها است زیرا:
- اشعه فرابنفش (UV) باعث تخریب رنگدانهها، کاغذ، پارچه و سایر مواد آلی میشود
- فیلترهای UV این تابش مضر را جذب یا منعکس میکنند
- این روش همزمان امکان نمایش مناسب آثار را فراهم میکند
- در مقایسه با روشهایی مانند تاریک کردن کامل، تعادل بهتری بین حفاظت و قابلیت مشاهده ایجاد میکند
این روش معمولاً همراه با کنترل شدت نور مرئی و محدود کردن زمان نمایش آثار استفاده میشود.
- استفاده از فیلترهای فرابنفش
استفاده از فیلترهای فرابنفش (UV) به عنوان مؤثرترین روش برای جلوگیری از آسیب نوری در موزهها شناخته میشود زیرا:
- پرتوهای فرابنفش باعث رنگپریدگی، تخریب و شکنندگی مواد آلی مانند کاغذ، پارچه و رنگها میشوند
- این فیلترها روی پنجرهها، نورپردازیها و ویترینها نصب شده و تابش مضر UV را مسدود میکنند
- هزینه اجرای نسبتاً پایینی داشته و به راحتی قابل نصب هستند
- همزمان امکان نمایش مناسب آثار را فراهم میکنند
- نگهداری در محیط با رطوبت کنترل شده
نگهداری آثار فلزی تاریخی در محیط با رطوبت کنترلشده از لحاظ علمی مناسبتر است زیرا:
- فلزات تاریخی بهطور طبیعی با رطوبت و اکسیژن واکنش نشان میدهند و دچار خوردگی میشوند
- کنترل رطوبت در سطح بهینه (معمولاً زیر ۴۰٪) سرعت واکنشهای شیمیایی را کاهش میدهد
- از تشکیل الکترولیت روی سطح فلز که باعث خوردگی میشود جلوگیری میکند
- مانع از فعالشدن نمکهای مضر موجود در فلزات باستانی میگردد
این روش مبتنی بر اصول شیمی خوردگی و حفاظت پیشگیرانه است و به عنوان استاندارد
- استفاده از فیلترهای فرابنفش روی پنجرهها
استفاده از فیلترهای فرابنفش روی پنجرهها مؤثرترین روش است زیرا:
- پرتوهای فرابنفش عامل اصلی تخریب رنگها و ساختار مواد آلی در آثار تاریخی هستند
- این فیلترها تا ۹۹٪ پرتوهای مضر UV را جذب میکنند
- از تخریب رنگدانهها، کاغذ، پارچه و چوب جلوگیری میکنند
- هزینهی اجرای نسبتاً پایینی دارند
- نیاز به تغییرات اساسی در ساختمان موزه ندارند
- استفاده از ژل سیلیکا در محفظه نمایش
استفاده از ژل سیلیکا برای کنترل رطوبت در نگهداری آثار فلزی موزهها مناسبتر است زیرا:
- ژل سیلیکا توانایی جذب رطوبت محیط را دارد و میتواند رطوبت نسبی را در سطح مطلوب (معمولاً ۴۰-۵۰٪) حفظ کند
- قابل استفاده مجدد است و با حرارت دادن میتوان رطوبت جذب شده را از آن خارج کرد
- در محفظههای بسته مانند ویترینهای نمایش بسیار مؤثر عمل میکند
- از ایجاد خوردگی و اکسیداسیون در آثار فلزی جلوگیری میکند
- ارزان و در دسترس است و نیاز به سیستمهای پیچیده ندارد
این روش در مقای